Wsparcie psychiczne w ratownictwie jest dość enigmatycznym tematem.
Choć zasad, wiedzy, zaleceń i badań w tym temacie nie brakuje, to świadomość
i umiejętności w tym zakresie z pewnością mogłyby ulec poprawie. Wsparcie psychiczne
poszkodowanych kojarzy się przeważnie pozytywnie, gdyż każdy chciałby, aby w razie
potrzeby została udzielona mu pomoc na jak najwyższym poziomie.
Bardzo cenioną i wiodącą publikacją w omawianym tutaj temacie jest „Wsparcie
psychologiczne w służbach ratowniczych”, która obok dokumentu „Zasady udzielania
wsparcia psychicznego osobom uczestniczącym w działaniach ratowniczych” wydanym
przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej była główną inspiracją do napisania
tej pracy.
Ratownik medyczny powinien potrafić porozumiewać się skutecznie i rozumieć
znaczenie narzędzi, którymi się posługuje, tj. umiejętności przydatnych podczas udzielania
wsparcia psychicznego.
Pacjenci na ogół mają inne potrzeby oraz posiadają inny stan wiedzy
od ratowników medycznych w omawianym tutaj temacie. Kreuje to potrzebę poznania
różnic pomiędzy tymi dwoma grupami.
Znaczenie omawianej kwestii zostało na różne sposoby zbadane i podsumowane.
Motywacja do wykonywania danej czynności jest niezbędna, by można było dalej
propagować temat wsparcia psychicznego udzielanego m.in. przez ratowników
medycznych osobom poszkodowanym i pacjentom.

Wstęp .................................................................................................................................... 6
Dlaczego taki temat? .................................................................................................................................... 6
Terminologia. Ładunek emocjonalny ..................................................................................................... 6
Definicje użyte pracy ............................................................................................................................. 8
Wsparcie psychiczne – obowiązek wynikający z zadań zawodowych ratownika medycznego czy zbędny
dodatek?............................................................................................................................................ 9

Cel pracy ............................................................................................................................. 12

Rozdział 1. Rola ratownika medycznego jako rozmówcy – wsparcie emocjonalne .... 13
1.1 Komunikacja werbalna ....................................................................................................................13
1.2 Komunikacja niewerbalna ...............................................................................................................14
1.3 Aktywne słuchanie ..........................................................................................................................14
1.4 Zachowania utrudniające komunikację ...........................................................................................16

Rozdział 2. Podstawowe umiejętności, które ratownik medyczny powinien posiadać
podczas udzielania wsparcia psychicznego ..................................................................... 17
2.1 Spójność ..........................................................................................................................................17
2.2 Pozytywne nastawienie ...................................................................................................................17
2.3 Empatia ............................................................................................................................................18
2.4 Rzeczowość .....................................................................................................................................18
2.5 Natychmiastowość działania ...........................................................................................................18
2.6 Podważanie/konfrontacja.................................................................................................................18
2.7 Zwierzanie się ..................................................................................................................................19
2.8 Asertywność ....................................................................................................................................20

Rozdział 3. Rola ratownika medycznego podczas przekazywania informacji
o śmierci .............................................................................................................................. 21

Rozdział 4. Kwestionariusz dotyczący świadomości pacjentów i ratowników
medycznych w temacie wsparcia psychicznego w ratownictwie ................................... 24
4.1 Metodologia przeprowadzonych badań ...........................................................................................24
4.1.1 Materiał i organizacja przeprowadzenia badań oraz metoda badawcza ..................................24
4.1.2 Próba badawcza – charakterystyka .........................................................................................25
4.1.3 Cel badania i problemy badawcze ...........................................................................................25

5

4.2 Wyniki i analiza badań ....................................................................................................................26
4.2.1 Znaczenie poszczególnych „technik” i elementów wsparcia psychicznego ...........................26
4.2.1.1 Grupa badana: ratownicy medyczni ...............................................................................26
4.2.1.2 Grupa badana: osoby niezwiązane z ratownictwem .......................................................28
4.2.1.3 Komentarz do wyników ..................................................................................................29
4.2.2 Ocena znaczenia wsparcia psychicznego z perspektywy obu grup badanych (w skali 1-10) .30
4.2.2.1 Komentarz do wyników ..................................................................................................30
4.2.3 Samoocena wiedzy i umiejętności z zakresu wsparcia psychicznego dokonana przez
ratowników medycznych (skala 1-10) ....................................................................................31
4.2.3.1 Komentarz do wyników ..................................................................................................31
4.2.4 Ocena poszczególnych aspektów wsparcia psychicznego udzielanego przez ratowników
medycznych ............................................................................................................................31
4.2.4.1 Zestawienie danych ........................................................................................................32
4.2.4.2 Komentarz do wyników ..................................................................................................33
4.2.5 Rola jaką we wsparciu psychicznym spełniają ratownicy medyczni ......................................34
4.2.5.1 Komentarz do wyników ..................................................................................................34
4.2.6 Ocena znaczenia szkoleń ze wsparcia psychicznego w rozwoju zawodowym ratowników
medycznych ............................................................................................................................35
4.2.6.1 Grupa badana: ratownicy medyczni ...............................................................................35
4.2.6.2 Grupa badana: osoby niezwiązane z ratownictwem .......................................................35
4.2.6.3 Komentarz do wyników ..................................................................................................35

Rozdział 5. Wpływ i znaczenie wsparcia psychicznego – badania ................................ 37

Zakończenie ........................................................................................................................ 38

Wnioski ogólne ................................................................................................................... 39

Piśmiennictwo .................................................................................................................... 41

Streszczenie ........................................................................................................................ 43

Wykaz tabel i rycin ............................................................................................................ 44

Projekt Droga Ratownika rozwija się dzięki wsparciu