Akronimy taktyczno-interwencyjne: SLICE-RS, RECEO-VS
Połączenie starych prawd i nowych badań pozwoliło między innymi na stworzenie akronimów/mnemoników taktycznych pomagających nam wykonywać swoją pracę na najwyższym poziomie i zadbać o bezpieczeństwo strażaków działających w pożarze.
Przykładem skrótowca wykorzystywanego w pożarnictwie jest prawie wszystkim znany akronim SAHF, później przekształcony w BE-SAHF (gdzie „E” [ang. environment] oznacza środowisko a dokładniej i przede wszystkim wpływ wiatru na rozwój pożaru).
Kolejny przykład to: RECEO VS czyli poprzednik akronimu SLICE-RS . Obie koncepcje zostały sprawdzone przez wiodących i szanowanych naukowców zaangażowanych w projekty naukowe „badań nad ogniem” (z podwórka m.in. UL FSRI – USA). Akronimy te wykorzystywane są jako element programów szkoleniowych dla strażaków w USA. Wspomniana ostatnia mnemonika RECEO VS ma swoje zastosowanie w ramach dowodzenia i zarządzania podczas opracowywania planu działania, natomiast SLICE-RS jest raczej narzędziem dla pierwszego przybyłego na miejsce KDR (Kierującego Działaniami Ratowniczymi). Jedno nie wyklucza drugiego i oba akronimy mogą spełniać rolę narzędzi w Twoim „przyborniku”.
SLICE-RS (ROK SUSZ)
Jeśli chodzi o pierwszy człon „SLICE”, działania te występują zgodnie z kolejnością, a pozostałe litery „RS” mogą wystąpić w dowolnym momencie naszych działań.
Size up [ocena zdarzenia]. Ocena zdarzenia obejmuje aktywne rozpoznanie po przyjeździe na miejsce i przez cały czas trwania działań, w tym rozpoznanie 360 (z kamerą termowizyjną – obrazowanie termiczne), uwzględnienie wiatru i wydanie rozkazów na podstawie zdobytych informacji: lokalizacja hydrantów, etap rozwoju pożaru itd. (im więcej konkretnych informacji tym lepiej).
Pomocne będzie odpowiedzenie sobie na pytania:
– Czy jest zagrożenie dla życia ludzkiego?
– Gdzie jest ogień i w którą stronę chce „pójść”?
– Jaki jest kierunek wiatru i jak wpływa na pożar?
– Jakie masz zasoby i jaki zamiar taktyczny podejmiesz by skutecznie i bezpiecznie niwelować pożar?
– Co jest do uratowania, a co już na tą chwilę spisuje się na straty? (priorytet)
Odpowiedzi na powyższe pytania i zdobyte informacje mają spowodować podjęcie dobrej decyzji (odpowiedniego zamiaru taktycznego).
Location [lokalizacja pożaru]. Lokalizacja pożaru z definicji oznacza powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru i ograniczenie intensywności procesu spalania… to, jeśli chodzi o naszą polską nomenklaturę. Tłumaczenie dosłowne oznacza położenie/umiejscowienie źródła pożaru (gdzie jest źródło pożaru?). Należy użyć kamery termowizyjnej do rozpoznania 360 i w drugą kamerę wyposażyć nacierającą na pożar rotę. Kamera termowizyjna to bardzo pomocne narzędzie, czasem wręcz nieocenione. Przydatne będzie wykorzystanie umiejętności tzw. „czytania dymu” (BE-SAHF). Ważne jest także ocenienie możliwości wystąpienia groźnych zjawisk pożarowych, temperatury, oznak wysokiego ciśnienia w pomieszczeniach i tego co się pali.
Identify & control flow path [identyfikuj i kontroluj ścieżkę przepływu]. Identyfikując ścieżkę przepływu, określisz ścieżkę do sukcesu. Strażacy obecni na miejscu powinni zwracać uwagę na otwarte okna lub drzwi (identyfikować otwory wentylacyjne) i rozumieć zasady wentylacji. Najprostszą i skuteczną metodą ograniczenia rozwoju pożaru jest antywentylacja, czyli innymi słowy izolowanie (zastosowanie kurtyny dymowej, zamknięcie drzwi, okien, bramy garażowej). Takie działania wykupią dodatkowy czas na przygotowanie się do natarcia. Warto zaznaczyć, że podczas przeszukiwania pomieszczeń w celu ratowania życia, należy pamiętać o zamykaniu za sobą drzwi!
Cool the space from safest location [schładzaj przestrzeń z bezpieczniejszego miejsca] Musisz być nastawiony na szybkie i skuteczne osłabienie pożaru. Rozważ „reset” (ang. transitional attack) lub sugerowane ostatnio sformułowanie „natarcie zewnętrzne”. Pierwsze dwie litery akronimu (S i L) pomogą podjąć Ci decyzję w którym miejscu i kiedy wykonać „zmiękczanie pożaru”. Będzie zależało to przede wszystkim od konstrukcji budynku i etapu rozwoju pożaru. „Bezpieczne miejsce” wcale nie musi oznaczać tylko natarcia z zewnątrz. Działania te mają za zadanie przede wszystkim stworzyć bezpieczniejsze warunki dla nacierającej roty.
Extinguish the fire [ugaś pożar] Po „zmiękczeniu pożaru” strażacy powinni jak najszybciej ugasić pożar (mówi się o czasie od 1,5 do 3 minut [1]) by nie miał on szans na „odzyskanie sił”. Do tej części całego postępowania zalicza się także przeszukanie terenu akcji pod kątem pożarów ukrytych, cennego mienia i ludzi – tzw. „przegląd” (ang. overhaul).
Rescue [ratowanie ludzi] – może wystąpić w każdym momencie, jest priorytetowe. Podczas wykonania rozpoznania należy dowiedzieć się od mieszkańców lub świadków o prawdopodobnej lokalizacji pożaru i o osobach które pozostały w budynku. Warto zebrać wywiad lub np. głośno zapytać zebranych świadków o możliwość pozostania osób w budynku. Posiadacze cennych informacji nie zawsze sami je przekazują.
Salvage [ocalanie mienia] – może wystąpić w każdym momencie. Ważne jest porozmawianie z właścicielem domu/mieszkania/posesji (naszym klientem!) i wydobycie informacji dot. wartościowego i ważnego mienia o które powinniśmy się zatroszczyć. Pamiętać należy, że jednym z najbardziej niszczących mienie skutkiem pożaru jest dym i jego zdolność do ekspansji w przestrzeni.
ROK SUSZ (ang. SLICE-RS)
Propozycja polskiego tłumaczenia.
Rozpoznanie [ocena zdarzenia]
Odnalezienie źródła pożaru [lokalizacja]
Kontrola ścieżki przepływu [identyfikacja i kontrola „ścieżki” wentylacji]
Schładzanie przestrzeń z bezpiecznego miejsca [rozważenie tzw. „resetu”]
Ugaszenie pożaru [bądź skoncentrowany i agresywny do samego końca [2]]
Sukurs dla ocalałych [ratowanie ludzi – może wystąpić w każdym momencie, jest priorytetowe]
Zachowanie wartości materialnych [ratuj i chroń mienie – może wystąpić w każdym momencie]
RECEO-VS (EWA DO WC)
Przejdźmy od razu do rzeczy:
Rescue [ratowanie ludzi]. Niezmiennie pozostaje priorytetem. Rozwinięcie tego elementu zostało omówione przy okazji poprzedniego akronimu.
Exposures [narażenie, ekspozycja, RYZYKO]. Narażenie strażaków na zjawiska pożarowe, np. nagłego rozprzestrzenienia się pożaru, stanowią duży problem. Ten element akronimu to odpowiedź na pytania: jakie zagrożenia czyhają na załogę? gdzie jest pożar? gdzie zmierza? w jakiej fazie się znajduje? Zależy nam przede wszystkim na utrzymaniu pożaru w „zwartej” formie (najlepiej w pomieszczeniu gdzie powstał) i uniknięcia jego rozprzestrzenienia się.
Confinement [izolacja, ograniczenie pożaru] Adekwatna wydajność podawanej wody (więcej na ten temat w dalszej części wpisu). Ograniczenie pożaru do jednego miejsca/pomieszczenia.
Extinguishment [gaszenie] Ugaś pożar. Przy czym nie będziemy rozwijać tego punktu, żeby nie powielać treści dotyczących CFBT i nie powiększać rozmiarów niniejszego wpisu. „Ugaś pożar” zawiera w sobie koordynację wentylacji, różnych form natarcia, taktyki i sposobów szybkiego oraz skutecznego gaszenia pożaru.
Overhaul [przegląd, ponowna ocena] – dogaszanie, poszukiwanie pożarów ukrytych. Jeden z ostatnich etapów działań gaśniczych mający na celu ostateczne zmniejszenie strat.
Ventilation [wentylacja] – Wykonywana w dowolnym, ale nie przypadkowym czy nieuzasadnionym, momencie. Podobnie jak w przypadku „E”, nie będziemy w niniejszym wpisie rozwijać tematu wentylacji taktycznej.
Salvage [chroń, ratuj mienie] – „Może byłoby rzeczą pożądaną, aby każdy strażak, a w szczególności dowódca, odwiedził miejsce pożaru po kilku dniach lub tygodniach, aby sobie wyrobić pogląd, jakie działania miały wpływ na szkody spowodowane przez pożar dla rodziny, społeczności domowej czy dla firmy. Przy okazji takich odwiedzin dowiedzielibyśmy się o problemach powstałych w wyniku pożaru, który w naszych statystykach może został przedstawiony jako mały pożar „a” lub „b”. (…) To musi nas nieuchronnie doprowadzić do wyczulenia wrażliwości w obchodzeniu się z cudzym mieniem.” („Błędy w taktyce – duże straty.” Markus Pulm).
EWA DO WC (ang. RECEO-VS). Propozycja polskiego tłumaczenia.
Ewakuacja ludzi [ratuj życie]
Wystawienie na ekspozycję [narażenie, ekspozycja]
Adekwatne ograniczenie pożaru*
Działania gaśnicze
Ocena ponowna [przegląd, poszukiwanie pożarów ukrytych]
Wentylacja
Chronienie mienia
*Formuła Paula Grimwooda tj. określania wymaganej intensywności podawania wody w natarciu, nosząca nazwę “Tactical flow-rate” (wydajność taktyczna), jest uproszczonym sposobem szacowania wymaganej wydajności prądów gaśniczych przy pożarach wewnętrznych. Oparta o dane ze 120 dużych pożarów w Londynie pod koniec lat 80- tych pozwala na błyskawiczne wypracowanie założeń w ramach zamiaru taktycznego dowódcy.
Obszar (m2 ) objęty pożarem x 4 = minimalna wydajność (l/min)
Paul Grimwood
Obszar (m2 ) objęty pożarem x 6 = minimalna wydajność (l/min)**
**dla sytuacji, w której doszło do rozprzestrzenienia się pożaru przez ściany, podłogi lub sufity, lub kiedy występujący wiatr wytwarza wymuszone przepływy powietrza i gazów pożarowych, wymagana wydajność zwiększana jest o 50%.
Należy tu również podkreślić, że autor zaleca wykorzystanie tej formuły szacowania wydajności dla obszarów objętych pożarem o powierzchni pomiędzy 50-600 m2 . Przykładowo, gdy pożar rozprzestrzenił się na 25% powierzchni jednokondygnacyjnego budynku o powierzchni 300 m2, wówczas niniejsza formuła pozwala na oszacowanie wymaganej wydajności w następujący sposób:
(300 m2 x 0,25) x 6 = 75 m2 x 6 = 450 l/min
Według autora jest to wydajność, jaką należy zapewnić na pierwszej linii gaśniczej (lub kilku liniach stanowiących wspólnie siłę natarcia). Natomiast drugą linię gaśniczą (lub kilka linii gaśniczych, w miarę potrzeb), o nie mniejszej wydajności, należy zapewnić w zabezpieczeniu pierwszej. W sumie oznacza to konieczność zapewnienia możliwości podawania wody na pożar z intensywnością 900 l/min. Dodatkowo, szczególnie w sytuacjach trudnych, należy mieć na uwadze możliwość zapewnienia wydajności odpowiadającej całkowitej powierzchni, na jaką może rozwinąć się pożar. Dla omawianego przypadku oznacza to:
300 m2 x 6 = 1800 l/min
Podsumowanie
Dla części osób powyższe akronimy mogą być proste, czy wręcz oczywiste, ale w latach wcześniejszych w USA, ratowanie życia i mienia stanowiło priorytet i podanie wody (natarcie) było sprawą zupełnie drugorzędną. W tej chwili dynamiczny przebieg pożarów zmusza do zwiększenia priorytetu dla natarcia (ale nie kosztem ratowania życia) – parafraza wypowiedzi Stephena Kerbera (UL).
Zadaniem powyższych akronimów jest uporządkowanie działań i nadanie priorytetów poszczególnym zadaniom. Mogą służyć jako swego rodzaju „checklista”, nie zwalniająca jednak, w żadnym wypadku, od myślenia i indywidualnej oceny danego pożaru.
SLICE-RS jak pisze o nim Myke Bryant: „jest to proces analizy ryzyka i podejmowania decyzji w celu zidentyfikowania zagrożeń i ustanowienia niezbędnej kontroli oraz łagodzenie tych zagrożeń, tak aby działania taktyczne były znacznie bardziej ukierunkowane na cel. Do tego bezpieczniejsze dla strażaków. Wszystko to aby osiągnąć pozytywne wyniki naszej pracy.”
Z racji tego, że merytoryczne podstawy wpisu zostały zaczerpnięte z działań straży w USA, a więc częściowo odmiennych od naszych w Polsce, powyższa treść stanowi suplement i nie powinna być bezwzględnie przekładana na nasze warunki. Nie oznacza to jednak, iż zastosowanie akronimów czy wybranych procedur jest w Polsce niewskazane. Zwłaszcza, że pożar jest taki sam na całym świecie i nie wie w jakim kraju się znajduje. Wiedza ta jest oparta na rzetelnych faktach i badaniach naukowych (NIST, UL, ISFSI). Niesie wartość dodaną dla tych, którzy chcą słuchać i działać lepiej.
W następnych wpisach z tej serii m.in. akronim COAL WAS WEALTH
Bibliografia
- http://modernfirebehavior.com/category/s-l-i-c-e-r-s/
- zdjęcia dot. ścieżki przepływu (od lewej: Bartosz K., legnica naszemiasto.pl, NIST)
- kombinacja olsztyńska
https://www.ppoz.pl/images/pelne_numery/2016/PP_2016_06.pdf - obrazki slicers, receovs – medium.com/elitecommandtraining/receo-vs-and-slicers-where-do-they-fit-1f9e63e2b467
- resztę podano w odnośnikach w treści wpisu