Raport zespołu KG PSP zajmującego się profilaktyką nowotworową (za rok 2022)

Raport zespołu KG PSP zajmującego się profilaktyką nowotworową (za rok 2022)

Raport zespołu KG PSP zajmującego się profilaktyką nowotworową za rok 2022.

Komendant Główny PSP przekazał do wszystkich komend wojewódzkich oraz szkół pożarniczych Raport Zespołu dot. opracowania zaleceń dotyczących czyszczenia odzieży dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej (pot. ds. profilaktyki nowotworowej).

Zespół został powołany Decyzją Nr 22 z dnia 11 marca 2022 r.
sprawie powołania zespołu do opracowania zaleceń dotyczących
czyszczenia odzieży dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej
oraz strażaków ratowników ochotniczych straży pożarnych
z zanieczyszczeń chemicznych powstałych podczas pożaru.

Niniejszy raport jest podsumowaniem za rok 2022. Prace prowadzone w tym roku (2023) będą zakończone kolejnym raportem (także nieco rozszerzającym poprzednie wnioski) i dodatkowymi materiałami.

Sugestie, pytania i wszelkie wątpliwości chętnie przyjmę i przedstawię w ramach prac Zespołu.

Wiadomości można przekazać np. poprzez drogę mailową: drogaratownika@gmail.com

Feedback środowiska jest bardzo cenny, tym bardziej widząc złożoność zagadnień i potrzebę dalszej pracy nad zagadnieniami profilaktyki zdrowotnej.

Zdrowia Strażacy!

fot. kspnszz.org

Międzynarodowe Targi Sprzętu i Wyposażenia Straży Pożarnej i Służb Ratowniczych Kielce IFRE-EXPO od 15 do 17 czerwca 2023 roku.

Międzynarodowe Targi Sprzętu i Wyposażenia Straży Pożarnej i Służb Ratowniczych Kielce IFRE-EXPO od 15 do 17 czerwca 2023 roku.

 

Wszystkie poprzednie edycje targów branży pożarniczej potwierdziły, że Targi Kielce to najlepsze miejsce dla producentów urządzeń, sprzętu oraz technologii dla jednostek straży pożarnej. Tegoroczne wydarzenie organizowane pod Honorowym Patronatem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przy wsparciu Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej oraz Związku Ochotniczych Straży Pożarnych zapowiada się równie ciekawie.


W pierwszym dniu wydarzenia planowana jest wizyta Komendanta Głównego PSP
wraz z zastępcami, w tym samym dniu ma się także odbyć odprawa Komendantów Wojewódzkich, Miejskich oraz Powiatowych. Merytorycznym uzupełnieniem ekspozycji ma być także dwudniowa konferencja, w której wezmą udział komendanci.
Panele mają być poświęcone istotnym dla strażaków zagadnieniom, między innymi: modernizacji Państwowej Straży Pożarnej, ratownictwu medycznemu w PSP oraz ustawie o ochronie ludności. W drugim dniu targów zaplanowane jest szkolenie dla rzeczoznawców organizowane przez Świętokrzyską Komendę Wojewódzką PSP we współpracy ze Stowarzyszeniem Inżynierów i Techników Pożarnictwa.

Tradycją Targów KIELCE IFRE-EXPO są odbywające się w sobotę zawody
sprawnościowe dla strażaków ochotników. Podczas tegorocznej wystawy planowane są również zawody FCC dla strażaków zawodowych. Nie zabraknie także pokazów dynamicznych przygotowanych przez wystawców, fundacje oraz świętokrzyską Komendę Wojewódzką.

W zakresie branżowym Targów IFRE-EXPO znajdują się między innymi: sprzęt
ratowniczy, gaśniczy, pojazdy pożarnicze – gaśnicze i specjalne, środki gaśnicze i
neutralizujące, wyposażenie ochronne oraz odzież przeznaczona dla służb specjalnych.

Wystawcy, którzy sami zaproponowali dwuletni cykl odbywania się wystawy z pewnością zaskoczą zwiedzających najnowszą, ciekawą ofertą.

Wstęp na targi dla zwiedzających będzie bezpłatny po wcześniejszej rejestracji, która zostanie uruchomiona na stronie www.ifre.pl już w maju. Zapraszamy do Targów Kielce od 15 do 17 czerwca 2023 roku!

Zalecenia dotyczące wyznaczenia strefy brudnej i czystej w jednostkach ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej

Zalecenia dotyczące wyznaczenia strefy brudnej i czystej w jednostkach ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej

Wprowadzenie


Zespół Komendanta Głównego Państwowej Strazy Pożarnej, powołanego Decyzją Nr 22 z dnia 11 marca 2022 r. przedłożył Komendantowi Głównemu PSP zalecenia dotyczące wyznaczania stref, które zostały przekazane do jednostek organizacyjnych PSP drogą służbową.

Zalecenia dotyczące wyznaczenia strefy brudnej i czystej w jednostkach ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej

Wstęp


Zgodnie z §11.2 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 sierpnia 2021 roku w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej należy w obiektach przeznaczonych dla jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej wyznaczyć strefę czystą i brudną, stanowiącą układ pomieszczeń zapewniający umycie, dezynfekcję, pranie odzieży i czyszczenie wyposażenia, a następnie ponowne umundurowanie i wyposażenie strażaka.

Badania przeprowadzone na terenie całego świata pokazują, że zanieczyszczenia pożarowe „przenoszone” są do jednostek straży pożarnej. W badanych jednostkach stwierdzono wysokie stężenia czynników szkodliwych w tym rakotwórczych, takich jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), fosforowe środki zmniejszające palność, polibromowane etery difenylowe, dioksyny, lotne i półlotne związki organiczne oraz wiele innych substancji oddziałujących szkodliwie na ludzki organizm. Najwięcej tych substancji przenosi się i uwalnia się z odzieży ochronnej strażaka oraz wyposażenia po ekspozycji na gazy pożarowe utrzymując się nawet do kilkudziesięciu godzin po zakończeniu działań.

Zgodnie z pismem Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z dnia 30 marca 2021 roku, nr BK-III-0754/2-3/21 kierownicy jednostek organizacyjnych PSP zobowiązani zostali do dokonywania zmian organizacyjnych, modernizacyjnych i planowania budżetowego w celu spełnienia wymagań wprowadzanych od dnia 1 stycznia 2023 r. na mocy przytaczanych przepisów rozporządzenia.

Zasadniczymi celami wprowadzanych rozwiązań są:

  • minimalizacja ekspozycji strażaków na szkodliwe produkty pożarowe;
  • wydzielenie „strefy brudnej” oraz „strefy czystej” w celu ograniczenia rozprzestrzenienia się szkodliwych substancji popożarowych po powrocie z działań ratowniczo-gaśniczych;
  • zapewnienie możliwości podejmowania działań przez strażaków wyposażonych w czyste środki ochrony indywidualnej (ŚOI) oraz sprzęt.

Jedyną możliwością ograniczenia rozprzestrzeniania się szkodliwych substancji jest wyznaczenie „strefy brudnej”, gdzie można ograniczyć skażenie cząstkami stałymi, gazami i parami przenoszonymi na ubraniu ochronnym i sprzęcie poprzez mycie, dezynfekcję, pranie odzieży i czyszczenie wyposażenia przed przejściem ratowników do „strefy czystej”. Czynności służące utrzymaniu higieny wykonywane na miejscu zdarzenia określa się ogólnym sformułowaniem czynności wstępnych, natomiast czynności wykonywane w jednostce (lub ewentualnie przez podmioty zewnętrzne), określa się ogólnym mianem czynności właściwych (przykładowo: czyszczenie wstępne oraz czyszczenie właściwe).

Część właściwa


Wyznaczenie „strefy czystej” i „strefy brudnej” w jednostce ratowniczo-gaśniczej PSP powinno zostać zrealizowane w drodze instrukcji wprowadzonej wewnętrznym aktem regulacyjnym kierownika jednostki organizacyjnej (zwanej dalej “instrukcją”). Instrukcja powinna określać sposoby funkcjonowania wspomnianych stref na terenie danej jednostki. Wyznaczenie stref uzależnione będzie od układu pomieszczeń oraz indywidualnych możliwości lokalowych. W przypadku, gdy niemożliwe jest oddzielenie strefy brudnej i czystej strefą przejściową, kierownik jednostki organizacyjnej wskazuje w instrukcji rozwiązania zastępcze, mające na celu zapewnienie optymalnego bezpieczeństwa strażaków i pracowników. Instrukcja powinna stanowić część regulaminu służby i pracy w danej jednostce organizacyjnej PSP.

Na terenie wszystkich jednostek PSP należy wyznaczyć pomieszczenie będące szatnią do przechowywania odzieży specjalnej (po jej wcześniejszym czyszczeniu właściwym) dla pracowników systemu zmianowego oraz systemu codziennego biorącego udział w ćwiczeniach oraz działaniach ratowniczo-gaśniczych. Niedopuszczalne jest przechowywanie używanych środków ochrony indywidualnej w pomieszczeniach biurowych. Dopuszcza się zlokalizowanie szatni brudnej systemu zmianowego oraz codziennego w przestrzeni garażowej JRG. Należy w takim przypadku pamiętać o przestrzeganiu obowiązku korzystania z wyciągów spalin.

Na terenie wszystkich jednostek ochotniczych straży pożarnych (OSP) również zaleca się wydzielenie pomieszczeń będących szatnią do przechowywania odzieży specjalnej po wcześniejszym jej czyszczeniu właściwym (praniu). W przypadku ograniczonych możliwości lokalowych alternatywne miejsce magazynowania środków ochrony indywidualnej może stanowić garaż pojazdów pożarniczych z zamontowanym, sprawnym wyciągiem spalin.

Rys. 3: Schemat ideowy pokazujący ogólną zasadę łańcucha kontroli zanieczyszczeń od momentu powstania zanieczyszczenia do momentu przywrócenia gotowości operacyjnej, w tym odpowiedniego poziomu higieny [1]

Podczas wyznaczania stref narażenia na wtórne skażenie w jednostkach należy wziąć pod uwagę i uwzględnić następujące kwestie:

  • Podczas transportu zanieczyszczonych ŚOI oraz sprzętu należy zapobiegać zanieczyszczeniu kabiny załogi. Należy w miarę możliwości zapewnić oddzielny transport dużej ilości zanieczyszczonych ŚOI i sprzętu z miejsca zdarzenia. Kolejnym zalecanym rozwiązaniem jest transport wspomnianych przedmiotów poza kabiną załogi w zamykanych workach, zapobiegając tym samym skażeniu wtórnemu. W przypadku braku możliwości skorzystania z wyżej wymienionych sposobów dopuszcza się transport w zamykanych workach w kabinie załogi. Dopuszcza się transport w skrytkach bez worków jako ostateczność, co powoduje konieczność odpowiedniego czyszczenia skrytek po zakończeniu transportu. Zabronione jest przewożenie zanieczyszczonych ŚOI oraz sprzętu w kabinie załogi bez zabezpieczenia przed rozprzestrzenianiem się zanieczyszczeń. Pomimo stosowania się do powyższych zaleceń należy pamiętać o możliwości przedostania się zanieczyszczeń do kabiny pojazdu, którą należy regularnie poddawać czyszczeniu. Niezależnie od powyższego, zewnętrzne powierzchnie samochodu będą narażone na osiadanie na nich zanieczyszczeń, wobec tego muszą zostać poddane czyszczeniu po powrocie do jednostki;
  • Zanieczyszczone ŚOI oraz sprzęt powinny być dostarczone do jednostki wyłącznie przez „strefę brudną”;
  • Należy bezwzględnie przestrzegać zakazu wnoszenia używanych ŚOI oraz sprzętu do strefy czystej, niezależnie od stopnia zabrudzenia;
  • W strefie brudnej lub przejściowej należy wyznaczyć obszar przeznaczony wyłącznie do czyszczenia lub dezynfekcji ŚOI i sprzętu;
  • W strefie brudnej niedozwolone jest korzystanie z ogólnych funkcji higieniczno-sanitarnych (mycie rąk, twarzy itd.);
  • Należy zastosować wyraźne i czytelne oznaczenia stref za pomocą plakatów/tablic umieszczonych na drzwiach oddzielających każdą ze stref, dodatkowo zalecane jest oznakowanie poziome podłogi wskazujące kierunek przemieszczania;
  • Ustalony ciąg komunikacyjny powinien umożliwić bezpieczne oraz szybkie przemieszczanie się w przypadku zaalarmowania zastępów;
  • Ilość czasu spędzanego w strefie brudnej należy ograniczyć do niezbędnego minimum;
  • W instrukcji funkcjonowania stref należy jednoznacznie wskazać obszary, a także okoliczności, w których wymagane jest stosowanie dodatkowych środków ochrony indywidualnej (np. przygotowywanie wsadu zanieczyszczonych ubrań do pralnicy, które powinno odbywać się w ubraniu roboczym z długimi rękawami i nogawkami, z ochroną układu oddechowego w postaci filtrów lub filtropochłaniaczy oraz z zalecaną ochroną oczu);
  • Kierownik jednostki organizacyjnej zobowiązany jest do przeprowadzenia szkolenia w zakresie ustalonego podziału oraz genezy wyznaczonych stref wraz z instrukcjami/rekomendacjami czyszczenia odzieży ochronnej i sprzętu.

Poniżej umieszczono opis poszczególnych stref wraz z ich funkcją oraz propozycje klasyfikacji pomieszczeń. Wybór pomieszczeń należących do poszczególnych stref może ulec zmianie w niektórych jednostkach z racji indywidualnych potrzeb oraz możliwości lokalowych. Podstawą klasyfikacji stref jest prawdopodobieństwo występowania w nich zanieczyszczeń z uwagi na sposób wykorzystania, a także praktyczna możliwość kontrolowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.

Strefa brudna (czerwona)


Strefa brudna: W tej strefie dokonujemy właściwego czyszczenia sprzętu oraz jego magazynowania. Obejmuje ona przede wszystkim obszary lub pomieszczenia, w których zakłada się występowanie substancji szkodliwych w wyniku obecności zabrudzonych ŚOI oraz sprzętu. Jest to obszar, w którym mogą wystąpić szkodliwe substancje oraz ryzyko skażenia wtórnego dla ratownika. Opuszczając strefę brudną po powrocie ze zdarzenia niedopuszczalne jest bezpośrednie wejście do strefy czystej bez przejścia przez strefę przejściową, w której ratownik ma możliwość oczyszczenia się oraz zmiany ubioru. W przypadku braku wyznaczonej strefy przejściowej, sposoby postępowania w celu usunięcia zabrudzeń oraz kontroli rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń wskazuje kierownik jednostki organizacyjnej PSP we wdrażanej przez siebie instrukcji.

Opuszczając strefę brudną należy pamiętać o zapobieganiu możliwości wnoszenia zabrudzeń do strefy czystej na obuwiu. W strefie brudnej obowiązuje zakaz spożywania posiłków oraz napojów. W strefie brudnej dopuszcza się zorganizowanie pralni brudnej, jeśli wymagają tego możliwości lokalowe. Czas przebywania strażaków w strefie brudnej w czasie całej zmiany służbowej powinien być ograniczony do niezbędnego minimum.

Propozycje pomieszczeń dla strefy brudnej to wydzielony obszar:

  • garaż pojazdów pożarniczych,
  • miejsce czyszczenia pojazdów,
  • magazyn używanego sprzętu,
  • magazyn brudnych ŚOI,
  • pralnia brudna oraz miejsca, w których dokonujemy właściwego czyszczenia sprzętu.

Strefa przejściowa (żółta)


Strefa przejściowa: Jest to wyznaczony obszar pomiędzy strefą brudną, a strefą czystą, gdzie strażacy i pracownicy mogą dokonać prania i czyszczenia ŚOI oraz sprzętu, a także umyć się. Ryzyko narażenia ratownika na szkodliwe substancje jest w znacznym stopniu zminimalizowane. W tej strefie zabronione jest poruszanie się w obuwiu brudnym. W strefie przejściowej dopuszcza się zorganizowanie pralni brudnej, jeśli występują możliwości ograniczenia zanieczyszczeń i ich rozprzestrzeniania.

Propozycje pomieszczeń dla strefy przejściowej to obszary wydzielone, takie jak:

  • pralnia brudna,
  • toalety,
  • prysznice,
  • szatnia ubrań specjalnych po wcześniejszym wypraniu,
  • przebieralnia,
  • miejsce konserwacji aparatów powietrznych butlowych (APB) po wcześniejszym czyszczeniu właściwym,
  • punkt dezynfekcji sprzętu medycznego,
  • magazyn środków czystości.

Strefa czysta (zielona)


Strefa czysta: jest to miejsce czyste na terenie jednostki ratowniczo-gaśniczej, w którym strażacy mogą prowadzić czynności służbowe, konsumować żywność lub wykonywać prace biurowe.

Na terenie „strefy czystej” obowiązuje kategoryczny zakaz poruszania się w ubraniu specjalnym, obuwiu specjalnym gumowym oraz skórzanym, a także zakaz wnoszenia innych ŚOI (hełmów, rękawic, kominiarek). Jeśli w tej strefie występują pomieszczenia, do których należy przetransportować ww. przedmioty (np. sprężarkownia), wówczas należy owe przedmioty poddać gruntownemu procesowi odpowiedniego czyszczenia (np. maszynowe mycie aparatów powietrznych butlowych). Ostatecznie dopuszcza się transport zanieczyszczonych ŚOI oraz sprzętu do docelowych pomieszczeń przy bezwzględnym nakazie zabezpieczenia tychże ŚOI oraz sprzętu przed możliwością rozprzestrzeniania zanieczyszczeń w trakcie transportu (przenoszenie w szczelnych workach lub pojemnikach).

W strefie czystej nie powinno występować narażenie na szkodliwe substancje.

Propozycje pomieszczeń dla strefy czystej to:

  • biura,
  • pomieszczenia socjalne,
  • magazyn sprzętu medycznego,
  • wejście dla pracowników,
  • sale wykładowe,
  • sale rekreacyjne,
  • kuchnia,
  • jadalnia,
  • pokoje wypoczynku,
  • siłownia,
  • toalety poza strefą przejściową,
  • prysznice poza strefą przejściową,
  • pralnia czysta.

Odnośniki:


1 “Minimalizacja narażenia strażaków na toksyczne produkty pożarowe. Okresowy Raport Najlepszych Praktyk”. Stec i in., 2020, tłumaczenie Fundacja cfbt.pl i KSP NSZZ “Solidarność”

Więcej informacji:


Opracowanie nt. profilaktyki zdrowotnej

Akcja rozesłania plakatów informacyjnych

Przykładowe oznaczenia stref w jednostce

KONKURS „Zarządzanie powietrzem w działaniach straży pożarnej”

KONKURS „Zarządzanie powietrzem w działaniach straży pożarnej”

Z okazji premiery nowej książki „Zarządzanie powietrzem w działaniach straży pożarnej” Michała Baranowskiego (FireTrap.pl) ogłaszamy KONKURS. Organizatorem jest projekt Droga Ratownika. Patronat nad konkursem pełni FireTrap.pl

Zasady ogólne, czas trwania

  1. Konkurs wyłoni 5 uczestników, którzy zdobędą najwięcej punktów (w przypadku równej liczby punktów liczy się czas wysłania maila) odpowiadając na 10 pytań z wiedzy pożarniczej, głównie z zakresu pracy w sprzęcie ochrony układu oddechowego.
  2. Odpowiedzi należy wysłać mailem na adres drogaratownika@gmail.com
  3. Czas trwania konkursu do 28.12.2022 23:59
  4. Wyniki konkursu zostaną ogłoszone 07.01.2023 około godziny 16:00 m.in. na profilu Droga Ratownika na Facebooku.

Nagrody

Miejsce 1

  • Książka “Zarządzanie powietrzem w działaniach straży pożarnej” Michała Baranowskiego wraz z autografem autora
  • Udział w szkoleniu “Strażacki survival poziom 1” lub “Siłowe otwieranie drzwi” dla jednej osoby od FireTrap.pl
  • Latarka nahełmowa Adalit L-5P od ASF

Miejsce 2

  • Książka “Zarządzanie powietrzem w działaniach straży pożarnej” Michała Baranowskiego wraz z autografem autora
  • Torba na radiotelefon Courant Radster od Supron 1
  • Koszulka termoaktywna długi rękaw BRUBECK od Strefa998.pl
  • Rękawice do ratownictwa technicznego Holik BLAZE EVO od Kadimex24.pl

Miejsce 3

  • Rękawice do ratownictwa technicznego Holik PENELOPE NEO od Kadimex24.pl
  • Książka “Zarządzanie powietrzem w działaniach straży pożarnej” Michała Baranowskiego wraz autografem autora
  • Zestaw strażaka (taśma 160 cm i karabinek) oraz Buff od WYSOKOŚCIÓWKA.org

Miejsce 4

  • Książka “Zarządzanie powietrzem w działaniach straży pożarnej” Michała Baranowskiego wraz z autografem autora
  • Rescue Bag wersja trudnopalna lub zwykła od Lightpol.pl
  • Zestaw strażaka (taśma 160 cm i karabinek) oraz Buff od WYSOKOŚCIÓWKA.org

Miejsce 5

  • Książka “Zarządzanie powietrzem w działaniach straży pożarnej” Michała Baranowskiego wraz z autografem autora
  • Zestaw strażaka (taśma 160 cm i karabinek) oraz Buff od WYSOKOŚCIÓWKA.org
  • Apteczka Daily by Borkoś od AEDMAX

Nagrody zostaną wysłane w ciągu 14 dni roboczych od dnia ogłoszenia wyników.

Pytania konkursowe

  1. Opisz gdzie powinien być zamontowany sygnalizator bezruchu? (max. 5 pkt.)

  2. Oblicz ile litrów powietrza znajduje się w stalowej butli o pojemności wodnej 6 litrów, gdy sprężono je do ciśnienia 300 barów. (max. 4 pkt.)

  3. Przy jakim ciśnieniu uruchamia się gwizdek (sygnalizator akustyczny informujący o niskim ciśnieniu) we współczesnym aparacie powietrznym w Polsce? (max. 2 pkt.)

  4. Wymień podstawy prawne organizowania roty asekuracyjnej (wskaż konkretne paragrafy lub punkty, 1 pkt. za każdy poprawny)

  5. Uporządkuj w prawidłowej kolejności algorytm postępowania w sytuacji awarii aparatu powietrznego: (max. 5 pkt.)
    – odepnij automat oddechowy
    – opuść strefę zagrożenia
    – uruchom alarm sygnalizatora bezruchu
    – połóż się na podłodze
    – naciągnij kominiarkę na otwór w masce
    – wezwij pomoc
    – sprawdź, czy butla jest odkręcona i spróbuj ręcznie otworzyć przepływ powietrza w automacie

  6. Wymień czynniki od których zależy, na jak długo starczy Ci powietrza w Twojej butli. (1 pkt. za każdy poprawny, niepowielający się w odpowiedziach)

  7. Podaj jak najwięcej argumentów za tym, że nie wolno zakładać maski aparatu powietrznego na kominiarkę? (1 pkt. za każdy poprawny, niepowielający się)

  8. Opisz jak działa telemetria i w jaki sposób wykorzystuje się ją w straży pożarnej (max. 5 pkt.)

  9. Ile wynosi ciśnienie rozrywające kompozytowej butli o ciśnieniu roboczym 300 barów? (max. 2 pkt.)

  10. W jakim celu schładza się butle w czasie napełniania w nich powietrza? (max. 2 pkt.)

Odpowiedzi należy wysłać mailem na adres drogaratownika@gmail.com do 28.12.2022 23:59.

Regulamin


Zarządzanie powietrzem – czemu potrzebujemy czegoś nowego?

Zarządzanie powietrzem – czemu potrzebujemy czegoś nowego?

Jeśli jesteś ambitnym strażakiem pewnie widzisz, jak wiele wokół nas się zmienia. Raz na lepsze, innym razem na gorsze. Jednak nie da się ukryć, że jako strażacy bez względu na formację w jakiej pracujemy, doświadczamy pozytywnych zmian.

Ostatnie lata zmieniły wiele w naszym wyposażeniu. Dziś polski strażak ma wreszcie środki ochrony indywidualnej, które nie odbiegają od tych, jakimi posługują się strażacy w innych krajach. Jeśli chcemy i potrafimy, to możemy kupować dobre ubrania, hełmy, rękawice, kominiarki itp. Mamy coraz lepsze prądownice, aparaty powietrzne, powszechne stały się kamery termowizyjne. 

Czy to znaczy, że współczesny polski strażak może wreszcie czuć się bezpiecznie?

Nie może…

Rozwój cywilizacyjny dał nam nowe, lepsze materiały, które producenci wykorzystują, tworząc bezpieczniejszy i bardziej ergonomiczny sprzęt dla nas. Mamy np. lżejsze hełmy, ubrania o większej odporności na temperaturę, kompozytowe butle. Jednak ceną postępu są nowe materiały, które spotykamy w życiu codziennym. Nasze domy wypełniają tworzywa sztuczne, których w takiej ilości nie znaleźlibyśmy np. 20, 30 lat temu. A każdy z tych materiałów jest potencjalnym paliwem dla pożaru. Faktem jest, że współczesny pożar, ze względu na materiały jest groźniejszy niż kiedyś. Rozwija się szybciej i produkuje więcej bardziej trującego dymu. 

Czy naprawdę znaleźliśmy się w tak złej sytuacji?

W gorszej niż myślisz…

Aparat powietrzny jest dziś niezbędnym wyposażeniem każdego strażaka. Chroni nas nie tylko przed nagłą śmiercią w czasie akcji, ale też przed skutkami wdychania dymu, które pojawią się w naszym organizmie po latach w postaci nowotworu, choroby serca itp. Jednak świadomość na temat tego, jak korzystać z tego sprzętu jest mówiąc delikatnie “niska”. Każdy strażak jest przeszkolony z używania aparatu powietrznego. Jednak, czy w czasie Twojego szkolenia omówiono z Tobą przypadki, w których strażacy odnieśli obrażenia lub zginęli z powodu zatrucia się dymem? Wiesz, co zrobić, gdy Twój aparat powietrzny ulegnie awarii? Uczyłeś się oddychać tak, aby zapasu powietrza wystarczyło Ci na dłużej? Będziesz umiał zachować się w sytuacji, odcięcia przez pożar i konieczności oczekiwania na dojście do Ciebie pomocy? Masz świadomość, jak gospodarować zapasem powietrza, jak szacować moment, w którym musisz zakończyć działania i wyjść, by powietrza wystarczyło na wycofanie się? 

Czy Twoje wyszkolenie gwarantuje Ci bezpieczeństwo podczas pracy w aparacie powietrznym?

Obawiam się, że nie…

Był 14 marca 2001 roku, wydarzenie miało miejsce w USA. Zgłoszenie o pożarze na tyłach jednego z supermarketów. Początkowo strażacy w budynku napotkali niewielkie zadymienie. Dopiero po wejściu na zaplecze napotkali całkowity brak widoczności i wysoką temperaturę. Gdy jednemu z nich uruchomił się alarm informujący o kończącym się zapasie powietrza, cały czteroosobowy zespół zaczął wycofywać się z budynku. Niestety na skutek pecha na zewnątrz wyszło tylko trzech strażaków. W budynku pozostał ten, który jako pierwszy zauważył, że kończy mu się powietrze. Przez następne kilkadziesiąt minut w jego ratowanie było zaangażowanych kilkudziesięciu strażaków. Aż 12 (!) z nich odniosło obrażenia, na skutek wdychania dymu, gdy skończyło im się powietrze.

Na szczęście w pożarze zginął tylko jeden strażak. Ten, który jako pierwszy wpadł w tarapaty. Nazywał się Bret Tarver i zostawił swoim kolegom na całym świecie cenną lekcję. Wnikliwa analiza tego wypadku była powodem do zmian w podejściu do tematyki pracy w aparatach powietrznych. Tak w USA powstało współczesne ZARZĄDZANIE POWIETRZEM.

Czy my skorzystaliśmy z tej lekcji?

Ani trochę…

W zimę 2015 roku dochodzi do pożaru w jednym z dużych polskich miast. Na miejscu działają strażacy z Państwowej Straży Pożarnej. Po opanowaniu sytuacji rota zostaje wysłana na ostatnie, 12 piętro w celu otwarcia okien lub klapy dymowej, aby oddymić klatkę schodową. W oknach nie ma klamek, a nie zabrali ze sobą sprzętu umożliwiającego wybicie klejonych szyb w oknach.

Do pomocy wysłana zostaje kolejna rota ze sprzętem. Są to strażacy, którzy dopiero skończyli działania na dole, a w ich butlach nie ma już części powietrza, ale nikt nie zwraca na to uwagi. Po dotarciu na górę czterech strażaków wybija okna, po czym cały dym z budynku przemieszcza się do otworów na górze. Widoczność spada do zera, strażacy nie są w stanie odnaleźć zejścia na dół. Na górę zostaje wysłanych kolejnych 3 strażaków z zadaniem sprowadzenia zagubionych.

W efekcie po jakimś czasie na górze znajduje się 7 strażaków, wszyscy nie są w stanie odnaleźć wyjścia i wszystkim kończy się powietrze. Wiszą w wybitych oknach, czekając na dojazd podnośnika. Niektórzy w desperacji myślą nawet o zejściu po elewacji z 12 piętra, a nawet skoku na dół. Tym razem szczęśliwie wszystkich udaje się uratować, choć nie wiadomo jakie skutki całe zdarzenie będzie miało dla ich organizmów w przyszłości. Niektórzy przez następne dni plują czymś, co opisywali jako smoła. W oficjalnej analizie tego zdarzenia nie znalazło się ani jedno zdanie na temat przyczyny tego, że prawie straciliśmy 7 strażaków, którzy oddychali dymem, gdyż skończyło im się powietrze. 

O co więc chodzi w tym całym zarządzaniu powietrzem?

O Ciebie!

Jeśli w towarzystwie strażaków, którzy trochę interesują się pożarnictwem ponad wymagane minimum pojawia się termin “zarządzanie powietrzem”, to wszyscy mają te same skojarzenia. Większość ludzi rozumie to błędnie jako jakiegoś człowieka na terenie akcji, który stoi z dziwną tablicą, coś na niej pisze, coś mierzy, liczy. Wielu kojarzy się to z dokładaniem obowiązków, naśladowaniem strażaków z innych krajów. 

Jednak zarządzanie powietrzem to zbiór kilkudziesięciu różnych zagadnień, pozornie ze sobą niezwiązanych. Instytucja kontrolera odpowiedzialnego za ewidencję strażaków w strefie zagrożenia i pomoc w oszacowaniu im momentu, w którym powinni oni wycofać się ze strefy zagrożenia jest jednym z tych elementów. Jednak nie tym pierwszym i najważniejszym, jak wydaje się wielu z nas. Ten człowiek z tablicą to jedno z ostatnich ogniw tego łańcucha. Jego rola jest bezużyteczna, jeśli strażacy nie poznają wielu, bardziej podstawowych i prostych umiejętności. Zarządzanie powietrzem to złożony system. Nie da się go zrealizować, zaczynając ostatniego elementu znajdującego się w hierarchii. 

Nie umiesz do perfekcji posługiwać się swoim aparatem powietrznym? Nie znasz technik oddychania dostosowanych do pracy w tym sprzęcie? Nie poznałeś zasad gospodarowania powietrzem? Nie wiesz, czym jest rezerwa awaryjna? Nie wiesz co zrobić, gdy Twój aparat powietrzny ulegnie awarii? Nie masz pojęcia o zasadach doboru środków ochrony dróg oddechowych? Nie umiesz prawidłowo przygotować sprzętu do działań? Nie znasz zasad organizowania i prowadzenia łączności na terenie akcji? W takich przypadkach rola kontrolera na terenie akcji będzie niemal bezużyteczna. Nie będzie on w stanie zarządzać zapasem powietrza strażaka, który oddycha w sposób chaotyczny i nieprzewidywalny. 

Co więc zrobić, by zarządzanie powietrzem działało?

Zacząć od początku, małymi krokami.

Książka

Chciałbym Cię zachęcić do przeczytania książki, nad którą pracowałem 5 lat. Powstała ona na bazie doświadczeń strażaków z USA, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii i oczywiście Polski. System zarządzania powietrzem, który w niej opisuję został opracowany i sprawdzony na szkoleniach ze strażackiego survivalu organizowanych przez FireTrap.pl. System działa na podstawie założenia, że najpierw strażak ma opanować zarządzanie swoim własnym indywidualnym zapasem powietrza, a dopiero potem w ramach większego zespołu nauczyć się współpracy z kontrolerem, który będzie pomagał strażakom dbając o ich powietrze. 

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, wejdź na stronę www.zarzadzaniepowietrzem.pl. Ze strony dowiedz się, jak wejść w posiadanie książki, która będzie dostępna już niebawem. Jeśli poprzez stronę zapiszesz się do mailingu, do w czasie oczekiwania na publikację będziesz dostawać na swoją skrzynkę treści edukacyjne związane z tą tematyką. Jako pierwszy dowiesz się również o dostępności książki. 

Dziękuję Drodze Ratownika za wsparcie merytoryczne i pomoc w propagowaniu idei.

autor zdjęć i treści: Michał Baranowski/FireTrap.pl