„Wsparcie psychiczne i jego znaczenie w ratownictwie – wybrane zagadnienia. Rola ratownika medycznego”, Dawid Słupik, 2018

Wsparcie psychiczne w ratownictwie jest dość enigmatycznym tematem.
Choć zasad, wiedzy, zaleceń i badań w tym temacie nie brakuje, to świadomość
i umiejętności w tym zakresie z pewnością mogłyby ulec poprawie. Wsparcie psychiczne
poszkodowanych kojarzy się przeważnie pozytywnie, gdyż każdy chciałby, aby w razie
potrzeby została udzielona mu pomoc na jak najwyższym poziomie.
Bardzo cenioną i wiodącą publikacją w omawianym tutaj temacie jest „Wsparcie
psychologiczne w służbach ratowniczych”, która obok dokumentu „Zasady udzielania
wsparcia psychicznego osobom uczestniczącym w działaniach ratowniczych” wydanym
przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej była główną inspiracją do napisania
tej pracy.
Ratownik medyczny powinien potrafić porozumiewać się skutecznie i rozumieć
znaczenie narzędzi, którymi się posługuje, tj. umiejętności przydatnych podczas udzielania
wsparcia psychicznego.
Pacjenci na ogół mają inne potrzeby oraz posiadają inny stan wiedzy
od ratowników medycznych w omawianym tutaj temacie. Kreuje to potrzebę poznania
różnic pomiędzy tymi dwoma grupami.
Znaczenie omawianej kwestii zostało na różne sposoby zbadane i podsumowane.
Motywacja do wykonywania danej czynności jest niezbędna, by można było dalej
propagować temat wsparcia psychicznego udzielanego m.in. przez ratowników
medycznych osobom poszkodowanym i pacjentom.

Wstęp …………………………………………………………………………………………………………………… 6
Dlaczego taki temat? …………………………………………………………………………………………………………………… 6
Terminologia. Ładunek emocjonalny ……………………………………………………………………………………….. 6
Definicje użyte pracy …………………………………………………………………………………………………………….. 8
Wsparcie psychiczne – obowiązek wynikający z zadań zawodowych ratownika medycznego czy zbędny
dodatek?………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

Cel pracy …………………………………………………………………………………………………………….. 12

Rozdział 1. Rola ratownika medycznego jako rozmówcy – wsparcie emocjonalne …. 13
1.1 Komunikacja werbalna ……………………………………………………………………………………………………..13
1.2 Komunikacja niewerbalna …………………………………………………………………………………………………14
1.3 Aktywne słuchanie …………………………………………………………………………………………………………..14
1.4 Zachowania utrudniające komunikację ……………………………………………………………………………….16

Rozdział 2. Podstawowe umiejętności, które ratownik medyczny powinien posiadać
podczas udzielania wsparcia psychicznego …………………………………………………………… 17
2.1 Spójność …………………………………………………………………………………………………………………………17
2.2 Pozytywne nastawienie …………………………………………………………………………………………………….17
2.3 Empatia …………………………………………………………………………………………………………………………..18
2.4 Rzeczowość …………………………………………………………………………………………………………………….18
2.5 Natychmiastowość działania ……………………………………………………………………………………………..18
2.6 Podważanie/konfrontacja…………………………………………………………………………………………………..18
2.7 Zwierzanie się ………………………………………………………………………………………………………………….19
2.8 Asertywność ……………………………………………………………………………………………………………………20

Rozdział 3. Rola ratownika medycznego podczas przekazywania informacji
o śmierci ……………………………………………………………………………………………………………… 21

Rozdział 4. Kwestionariusz dotyczący świadomości pacjentów i ratowników
medycznych w temacie wsparcia psychicznego w ratownictwie …………………………….. 24
4.1 Metodologia przeprowadzonych badań ……………………………………………………………………………….24
4.1.1 Materiał i organizacja przeprowadzenia badań oraz metoda badawcza …………………………….24
4.1.2 Próba badawcza – charakterystyka ……………………………………………………………………………..25
4.1.3 Cel badania i problemy badawcze ……………………………………………………………………………….25

5

4.2 Wyniki i analiza badań ……………………………………………………………………………………………………..26
4.2.1 Znaczenie poszczególnych „technik” i elementów wsparcia psychicznego ………………………26
4.2.1.1 Grupa badana: ratownicy medyczni …………………………………………………………………….26
4.2.1.2 Grupa badana: osoby niezwiązane z ratownictwem ……………………………………………….28
4.2.1.3 Komentarz do wyników ……………………………………………………………………………………..29
4.2.2 Ocena znaczenia wsparcia psychicznego z perspektywy obu grup badanych (w skali 1-10) .30
4.2.2.1 Komentarz do wyników ……………………………………………………………………………………..30
4.2.3 Samoocena wiedzy i umiejętności z zakresu wsparcia psychicznego dokonana przez
ratowników medycznych (skala 1-10) …………………………………………………………………………31
4.2.3.1 Komentarz do wyników ……………………………………………………………………………………..31
4.2.4 Ocena poszczególnych aspektów wsparcia psychicznego udzielanego przez ratowników
medycznych …………………………………………………………………………………………………………….31
4.2.4.1 Zestawienie danych …………………………………………………………………………………………..32
4.2.4.2 Komentarz do wyników ……………………………………………………………………………………..33
4.2.5 Rola jaką we wsparciu psychicznym spełniają ratownicy medyczni ………………………………..34
4.2.5.1 Komentarz do wyników ……………………………………………………………………………………..34
4.2.6 Ocena znaczenia szkoleń ze wsparcia psychicznego w rozwoju zawodowym ratowników
medycznych …………………………………………………………………………………………………………….35
4.2.6.1 Grupa badana: ratownicy medyczni …………………………………………………………………….35
4.2.6.2 Grupa badana: osoby niezwiązane z ratownictwem ……………………………………………….35
4.2.6.3 Komentarz do wyników ……………………………………………………………………………………..35

Rozdział 5. Wpływ i znaczenie wsparcia psychicznego – badania ………………………….. 37

Zakończenie ………………………………………………………………………………………………………… 38

Wnioski ogólne ……………………………………………………………………………………………………. 39

Piśmiennictwo …………………………………………………………………………………………………….. 41

Streszczenie ………………………………………………………………………………………………………… 43

Wykaz tabel i rycin ……………………………………………………………………………………………… 44